TUFS Language Modules

Japon dilinde vurgu, sözcüklerin içinde yer alan seslerin yüksekliğine dayanır. Ortak dili örnek olarak alırsak, は de はし (橋, köprü) kalın ve し tizdir, oysa は de はし (箸, çubuklar) tiz ve し kalındır. Sözcüklerin anlamı bu şekilde içlerindeki vurguya bağlı olarak değişebilir.

Bununla birlikte, ortak Japon dilinin vurgusunun, 1. ve 2. seslemaltının farklı olması gibi bir ayrıcalığı vardır. Başka bir deyişle, 1. seslemaltı tizse, 2. seslemaltı zorunlu olarak kalındır, eğer 1.si kalınsa, 2.si tiz olmak zorundadır.

Ortak Japon dilinde iki çeşit önemli vurgu vardır: “gergin” vurgu ve “gevşek” vurgu. Gergin vurguda esas olan, bir tek 1.seslemaltının kalın olması ve ardından gelen diğer eşit derecedeki seslemaltıların 1.ye göre daha tiz olmalarıdır. “Gergin” biçimli sözcüklerde, vurguda ani düşüş olmaz.

Gevşek tip vurguda, sözcüğün ortasında, ani bir ses düşüşü olabilir. Bunu da “ana vurgu” olarak adlandırıyoruz. Şu da belirtilmelidir ki, sözcük başına sadece bir ana vurgu vardır. Örneğin, はし (箸, çubuklar) sözcüğüne bakıldığında, ses yüksekliği は ’den hemen sonra aniden düştüğü için, ana vurgunun はüzerinde olduğu söylenir. Ana vurgu, はし (箸, çubuklar) sözcüğünde 1. seslemaltının üzerinde yer aldığından dolayı, bu vurgu çeşidini “1. tiz seslemaltı vurgusu”şeklinde adlandırabiliriz (Japoncada “atamadakagata”). あなた (siz) sözcüğü durumunda, ses yüksekliği hemen な’den sonra ani düştüğünden, “orta tiz seslemaltı vurgu” tipinden bahsedebiliriz. みずうみ (湖, göl), なつやすみ (夏休み, yaz tatili)gibi sözcükler “orta tiz vurgu” tipindedir; みずうみ (湖, göl) sözcüğünde, ana vurgu う üzerinde, なつやすみ (夏休み, yaz tatili) sözcüğünde ise ana vurgu やüzerindedir.

Ayrıca, gevşek tip vurgulamalar arasında bile, ana vurgunun son seslemaltı üzerinde bulunduğu durumda (bunu “son tiz vurgu” ya da Japoncada “odakagata” olarak adlandırıyoruz) ve sözcük tek başına telaffuz edildiğinde, bu aynı zamanda gergin tip vurgular için de geçerli olup, sözcüğü ses yüksekliğinde ani bir düşüş olmamış gibi duyuyoruz. “Gergin” tip vurgu ile “tiz tipinde son vurgu” arasındaki fark, yalnızca sözcükten sonra vurgusuz bir takı geldiğinde algılanabilir. Örneğin, はなが (鼻が, burun...) sözcüğü “kalın, tiz, tiz” şeklinde telaffuz edildiğinden, gergin tip bir vurgu söz konusudur. Ama はなが (花が, çiçek...) sözcüğünde, “kalın, tiz, kalın” şeklinde telaffuz edilir, ve はな yapısının な parçasından hemen sonra, ani bir ses düşüklüğü olduğundan, “son tiz vurgusu” söz konusudur.

Japoncada doğru vurguyu kazanabilmek için, her sözcüğün ana vurgusunun nerede bulunduğuna yönelik algılamayı başarmak gereklidir.